زونا یا شینگلز چیست؟ بیماری زونا، که به نام علمی شینگلز(Shingles) نیز شناخته می‌شود، یک بیماری ویروسی پوستی است که به‌طور عمده توسط ویروس واریسلا زوستر(Varicella Zoster Virus) ایجاد می‌شود. این ویروس همان ویروسی است که باعث ایجاد آبله‌مرغان (Chickenpox) در دوران کودکی می‌شود. پس از بهبودی از آبله‌مرغان، ویروس به‌طور خاموش و در حالت خوابیده در اعصاب عصبی بدن باقی می‌ماند. با گذر زمان و به‌ویژه با ضعف سیستم ایمنی بدن، ویروس می‌تواند دوباره فعال شده و موجب بروز زونا گردد.
بیماری زونا یا شینگلز چیست؟
زونا معمولاً با بروز یک بثورات پوستی خاص که به‌صورت گروهی از تاول‌های دردناک و قرمز رنگ در یک ناحیه خاص از بدن، معمولاً در سمت چپ یا راست بدن، همراه است. این بثورات به‌طور معمول در مسیر عصب‌های حسی پوست ظاهر می‌شوند و می‌توانند با درد شدید و سوزش همراه باشند که به آن درد عصبی گفته می‌شود. این بیماری غالباً با احساس سوزش، خارش و درد شدید در ناحیه‌ای از بدن که به‌صورت قرمزی و تاول‌های پوستی قابل مشاهده است، شناخته می‌شود.
علائم بیماری زونا یا شینگلز چیست؟
این ویروس پس از بروز آبله‌مرغان در بدن باقی می‌ماند و با تضعیف سیستم ایمنی مجدداً فعال می‌شود. علائم زونا در دو مرحله مرحله اولیه و مرحله بروز بثورات پوستی کلی بروز می‌کنند. در ادامه به تفصیل به علائم مختلف این بیماری می‌پردازیم:
درد و سوزش اولیه
همانطور که در توضیح زونا یا شینگلز چیست اشاره شد، یکی از اولین علائمی که معمولاً در مراحل اولیه زونا تجربه می‌شود، احساس درد، سوزش یا حساسیت به لمس در یک ناحیه خاص از بدن است. این درد به طور معمول در سمت چپ یا راست بدن و در مسیر یک یا چند عصب حسی ظاهر می‌شود. افراد ممکن است این درد را به صورت سوزش، تیر کشیدن، یا حتی سوزن‌سوزن شدن توصیف کنند. گاهی اوقات این درد با تب، سردرد، و احساس خستگی همراه است، که ممکن است بیمار را به اشتباه دچار به مشکلات دیگری مانند درد عضلانی یا مشکلات عصب‌شناختی کند.
بیشتر بخوانید: تست تخلخل مو چیست؟
بروز بثورات پوستی
پس از چند روز از شروع درد، بثورات پوستی مشخصی در ناحیه آسیب‌دیده ظاهر می‌شود. این بثورات به شکل لکه‌های قرمز یا صورتی روی پوست شروع می‌شوند و به سرعت به تاول‌های کوچک و پر از مایع تبدیل می‌گردند. این تاول‌ها معمولاً به صورت گروهی و در یک طرف بدن، معمولاً در قفسه سینه، شکم، صورت یا پشت دیده می‌شوند. ناحیه‌هایی که بثورات را پوشش می‌دهند معمولاً در مسیر عصب‌های حسی قرار دارند، که باعث بروز درد و حساسیت شدید در این مناطق می‌شود.
خارش و سوزش در ناحیه بثورات
تاول‌های زونا معمولاً با خارش و سوزش شدید همراه هستند. این خارش ممکن است بسیار آزاردهنده باشد و باعث تحریک بیشتر پوست شود. افراد مبتلا ممکن است به دلیل خارش مداوم به خاراندن تاول‌ها بپردازند که می‌تواند منجر به عفونت‌های ثانویه پوستی شود.
عوارض نوروپاتی پس از زونا
یکی از مهم‌ترین و دردناک‌ترین عوارض زونا، عارضه‌ای به نام نوروپاتی پس از زونا است که در آن درد شدید و مزمنی در ناحیه‌ای که بثورات قبلاً وجود داشته، باقی می‌ماند. این درد ممکن است حتی پس از بهبود کامل بثورات ادامه یابد و تا ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد. افراد مسن‌تر بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند و درد ممکن است شدید و مزاحم فعالیت‌های روزانه باشد.
علائم عمومی
علاوه بر علائم پوستی و عصبی، برخی افراد ممکن است علائم عمومی مانند تب، خستگی، سردرد و بدن‌درد را تجربه کنند. این علائم مشابه علائم آنفلوانزا هستند و می‌توانند در برخی موارد باعث ضعف و ناراحتی عمومی شوند. در موارد شدیدتر، اگر ویروس به اعصاب چشمی یا گوش برسد، ممکن است علائم چشمی یا شنوایی نیز ظاهر شود.
بروز تاول‌های چرکی
پس از چند روز از بروز تاول‌ها، این تاول‌ها ممکن است به تدریج خشک شده و به حالت پوسته‌پوسته درآیند. در مواردی که عفونت ثانویه باکتریایی به تاول‌ها اضافه شود، ممکن است تاول‌ها چرکی شوند و نیاز به درمان آنتی‌بیوتیکی پیدا کنند.
حساسیت نواحی مختلف بدن
بیماران مبتلا به زونا ممکن است در نواحی مختلفی از بدن احساس حساسیت شدید یا درد غیرطبیعی داشته باشند. این حساسیت به دلیل تحریک عصبی ناشی از فعالیت مجدد ویروس است و می‌تواند حتی به لمس سبک نیز حساسیت شدید ایجاد کند.
در کل، بیماری زونا با علائمی از جمله درد، بثورات پوستی، تاول، خارش، و در موارد شدید، درد عصبی مزمن همراه است. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند به تسکین علائم و کاهش خطر عوارض کمک کند.
بیشتر بخوانید: ضررهای کاشت ریش چیست؟
روش های درمان زونا یا شینگلز چیست؟
- داروهای ضدویروسی: اولین خط درمان زونا استفاده از داروهای ضدویروسی مانند آسیکلوویر، والاسیکلوویر و فامسیکلوویر است. این داروها باید در مراحل اولیه بیماری مصرف شوند، معمولاً طی 72 ساعت از بروز علائم، تا بتوانند شدت و مدت بیماری را کاهش دهند. این داروها با جلوگیری از تکثیر ویروس و کاهش احتمال بروز عوارض، به بهبود سریع‌تر بیمار کمک می‌کنند.
- تسکین درد: درد یکی از شایع‌ترین علائم زونا است که می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. برای کاهش درد، پزشکان معمولاً داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن یا استامینوفن تجویز می‌کنند. در موارد درد شدید، ممکن است از داروهای قوی‌تری مانند کورتیکواستروئیدها یا داروهای نوروپاتیک مانند گاباپنتین برای کنترل درد استفاده شود.
- درمان نوروپاتی پس از زونا: یکی از عوارض زونا، درد مزمن عصبی به نام نوروپاتی پس از زونا است که پس از بهبودی تاول‌ها ادامه می‌یابد. برای درمان این نوع درد، داروهایی مانند گاباپنتین، پرگابالین و داروهای ضد افسردگی تجویز می‌شوند. همچنین، کرم‌های موضعی مانند لیدوکائین و کپسایسین ممکن است به تسکین درد کمک کنند.
- درمان‌های موضعی: برای کاهش خارش و التهاب ناشی از تاول‌های زونا، درمان‌های موضعی مانند استفاده از لوسیون کالامین یا کرم‌های تسکین‌دهنده مؤثر هستند. همچنین، استفاده از کمپرس سرد و مرطوب می‌تواند به تسکین سوزش و التهاب کمک کند. این روش‌ها به کاهش خارش و جلوگیری از عفونت‌های ثانویه کمک می‌کنند.
- مراقبت‌های خانگی: رعایت مراقبت‌های خانگی مانند استراحت کافی، پوشیدن لباس‌های گشاد و تمیز نگه داشتن پوست می‌تواند به تسریع فرآیند بهبودی کمک کند. شستشوی نواحی آسیب‌دیده با آب و صابون ملایم نیز برای جلوگیری از عفونت‌های ثانویه مهم است. از خاراندن تاول‌ها باید خودداری شود تا عوارض بیشتر نشود.
- واکسن زونا: یکی از بهترین راه‌های پیشگیری از زونا، واکسن زونا به نام “Shingrix” است. این واکسن خطر ابتلا به زونا و عوارض آن را کاهش می‌دهد و به‌ویژه برای افراد بالای 50 سال توصیه می‌شود. تزریق واکسن می‌تواند به پیشگیری از بروز بیماری و عوارض مرتبط با آن کمک کند.
- پیشگیری از عفونت‌های ثانویه: اگر تاول‌های زونا ترکیده و باز شوند، احتمال بروز عفونت‌های باکتریایی وجود دارد. برای پیشگیری از این عفونت‌ها، مراقبت دقیق از تاول‌ها و استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های موضعی در صورت نیاز ضروری است. این اقدام‌ها مانع از ایجاد عفونت‌های جدی در پوست بیمار می‌شوند.
- درمان عوارض چشمی: زونا می‌تواند نواحی صورت و چشم را تحت تأثیر قرار دهد. در مواردی که زونا نزدیک به چشم باشد، ممکن است به عوارض چشمی مانند التهاب قرنیه منجر شود. در این حالت، درمان با قطره‌های چشمی ضدویروسی و مشاوره فوری با پزشک متخصص چشم ضروری است تا از آسیب دائمی به بینایی جلوگیری شود.
سخن پایانی
زونا یا شینگلز چیست؟ بیماری زونا که به ویروس واریسلا زوستر مربوط می‌شود، همان ویروسی است که باعث آبله‌مرغان می‌شود. پس از بهبودی از آبله‌مرغان، ویروس به حالت خاموش در بدن باقی می‌ماند و با ضعف سیستم ایمنی، فعال شده و موجب زونا می‌گردد. این بیماری معمولاً با بثورات پوستی دردناک که در یک طرف بدن ظاهر می‌شوند، همراه است. درد عصبی، سوزش، خارش و قرمزی پوست از علائم شاخص این بیماری هستند.
درمان زونا یا شینگلز چیست؟ شامل استفاده از داروهای ضدویروسی مانند آسیکلوویر است که باید در مراحل اولیه مصرف شوند. برای کنترل درد، داروهایی مانند ایبوپروفن یا حتی گاباپنتین تجویز می‌شوند. مراقبت‌های موضعی با استفاده از کرم‌های تسکین‌دهنده، کمپرس سرد و لوسیون‌ها نیز به کاهش التهاب کمک می‌کند. همچنین، واکسن زونا به نام Shingrix برای پیشگیری توصیه می‌شود.
بدرخشید. 